Czucie głębokie, stabilizacja centralna czy też propriocepcja jest jedną z funkcji układu nerwowo-mięśniowego, która polega na odbieraniu bodźców dotyczących ucisku i rozciągania struktur oraz liniowości czy samego ruchu części ciała względem siebie. Odbiór czucia głębokiego jest możliwy dzięki proprioceptorom, niewielkim jednostkom systemu nerwowego, które są zlokalizowane w obrębie elementów naszego aparatu ruchu tj. mięśni, połączeń ścięgnistych i więzadłowych, a także torebek otaczających stawy.
Na podstawie tego można dość śmiało stwierdzić, że stabilizacja centralna umożliwia szybkie i bezproblemowe określenie aktualnego położenia konkretnej części ciała, bez najmniejszego zaangażowania innych narządów zmysłu. Dzięki czuciu głębokiemu możemy z łatwością utrzymać prawidłową postawę ciała i walczyć z ewentualnymi jej asymetriami, przyjąć odpowiednią pozycję wyjściową do wykonywanego ćwiczenia czy też przemieszczać się w dowolnym kierunku i to bez najmniejszego ryzyka o utratę równowagi. Niejednokrotnie mówi się, że to właśnie propriocepcja determinuje umiejętność czucia własnego ciała, co jednocześnie przekłada się na właściwą koordynację ruchową i efektywne dla mięśni odbieranie bodźców, które odpowiadają za ich rozwój.
Głównym odbiorcą bodźców proprioceptywnych jest móżdżek, niewielka, lecz jakże istotna struktura układu nerwowego. To właśnie w tym miejscu odpowiednie informacje nerwowe dostarczane z otoczenia (np. twardość podłoża, opór powietrza czy wielkość obciążenia) zostają przetworzone na bodźce pozwalające wykonanie płynnego i precyzyjnego ruchu. Móżdżek stara się by wykonana praca, mogła być jak najdokładniejsza i zarazem efektywna dla naszego organizmu. Nie sposób też zapomnieć o fakcie, że to właśnie w móżdżku zachodzi proces uczenia się ruchu, co często określane jest mianem pamięci mięśniowej. Powtarzalne wykonywanie konkretnych sekwencji ruchowych w podobnych warunkach (np. powtarzalne treningi biegowe na podobnym dystansie) pozwalają zaadoptować się naszemu organizmowi do tego rodzaju wysiłku fizycznego. Oczywiście należy zdać sobie sprawę, że każda sesja treningowa jest inna, co jest podyktowane też szeregiem wielu czynników (np. nastrój zawodnika, temperatura otoczenia czy sam obiekt, w którym odbywają się treningi). Niemniej jednak, pomimo jakie przeciwności może napotkać ćwiczący, przeszkody zostaną w mniejszym bądź większym stopniu pokonane, właśnie dzięki pamięci mięśniowej. Zgromadzone w móżdżku informacje o konkretnie wykonywanych ruchach zostaną przełożone na praktykę, co pozwoli wykonać trening w innych warunkach.
W jaki sposób możemy rozwijać swoją stabilizację? Musimy zapewnić naszemu organizmowi jak największą ilość bodźców. Modyfikacje dotychczasowych planów treningowych i urozmaicenie ich poprzez wprowadzenie ćwiczeń z przyrządami pozwoli nie tylko przełamać dotychczasową rutynę, ale przede wszystkim sprawdzić nasze mięśnie w zupełnie innych warunkach. Bardzo dobrym sposobem może być np. platforma BOSU pozwalająca na wykonywanie ćwiczeń na niestabilnym podłożu, co umożliwia znaczne zaangażowanie mięśni posturalnych, które determinują nasz organizm za przeciwdziałanie siłom grawitacji i utrzymanie naszego ciała w pozycji stojącej.
Alternatywą dla trenera BOSU jest platforma stabilometryczna, która pomimo mniejszych rozmiarów także zapewnia dobre urozmaicenie codziennych treningów.
Innym i bardzo ciekawym rozwiązaniem może być wprowadzenie aktywności statycznych lub dynamicznych z wykorzystaniem dysków sensomotorycznych. Zarówno okrągłe poduszki, jak i o kształcie OVAL sprawdzą się w treningu stabilizacji głębokiej, czego bardzo dobrym potwierdzeniem jest zastosowanie wspomnianego sprzętu w aktywnej rehabilitacji. Pacjenci neurologiczni z zaburzeniami propriocepcji niejednokrotnie używają dysków w trakcie swojej pracy z fizjoterapeutami. Niemniej jednak, w klubach fitness czy siłowniach równie często można napotkać na pasjonatów treningów funkcjonalnych, gdzie jednym są ćwiczenia czucia głębokiego. Poduszki to także bardzo dobre rozwiązanie dla osób pracujących długo przy komputerze, które przy nadmiernym utrzymywaniu pozycji siedzącej na twardym podłożu, prowadzi do rozwoju zespołów bólowych kręgosłupa. Elastyczna struktura dysków zapewnia spore odciążenie dla naszych struktur i minimalizuje ryzyko powstania wspomnianych problemów.
Nikt jednak nie powiedział, że tylko niestabilne podłoże może służyć do treningu propriocepcji. Bardzo dobrym przyrządem do ćwiczeń ukierunkowanych na rozwój stabilizacji jest klasyczna piłka lekarska. Niewielki rozmiar pozwala zarówno wykorzystanie w statycznych aktywnościach, jak i w typowo dynamicznym treningu czucia głębokiego. Z kolei mała wartość obciążenia może okazać się odpowiednia do prawidłowego technicznie wykonania ćwiczeń.
Również piłka gimnastyczna typu Fitball może posłużyć nam za kolejny istotny element treningu propriocepcji. Sami możemy też modyfikować jego zastosowanie, jak i sam charakter ćwiczeń np. poprzez wybraną pozycję czy chociażby poziom napełnienia piłki powietrzem.
To oczywiście tylko przykłady aktywności, jakie mogą zostać wykonywane przy pomocy naszego sprzętu w trakcie waszych sesji treningowych. Możliwości jest naprawdę wiele, a wykorzystanie kilku przyrządów naraz może okazać się prawdziwą kaskadą bodźców dla móżdżku, co jeszcze efektywniej doprowadzi do jego zaangażowania w odbiór informacji. Te natomiast przysłużą się naszym mięśniom, co koniec końców doprowadzi do naprawdę imponującego efektu. Sprawdźcie sami!